Οι Βρύσες της Βόνιτσας

Κλειώ Χατζηβασιλείου-Μπελεσιώτη 

Μικρά παιδιά, το καλοκαίρι, παίρναμε τον μαστραπά και πηγαίναμε να πάρουμε δροσερό νερό. Οι βρύσες της Βόνιτσας ήταν μόνιμα ανοικτές και ο κρουνός της βρύσης, περίπου μια ίντσα, με τόσο μεγάλη η πίεση του νερού που το νερό τσιτσίριζε μέσα στο μαστραπά, σαν να ήταν σόδα. 

Στην διάρκεια της επταετίας 1967-1974, η κοινότητα της Βόνιτσας προσπάθησε να υποχρεώσει τους κατοίκους να συνδέσουν τα σπίτια τους με το δίκτυο ύδρευσης. Το πρόβλημα ήταν κυρίως στην Μπούχαλη, όπου και συνέβησαν επεισόδια σε όλες τις γειτονιές που υπήρχαν οι κοινοτικές βρύσες. Τότε παρά τα αυστηρά μέτρα της επταετίας, στην επονομαζόμενη «λαϊκή Κίνα και Κορέα», βγήκαν έξω οι γυναίκες με παλούκια στα χέρια για να αποτρέψουν το κλείσιμο των κοινοτικών βρυσών. Όσες βρύσες δεν κόπηκαν μετατράπηκε ο μηχανισμός τους ώστε να τρέχει το νερό μόνο όσο υπήρχε δυνατή πίεση σε ένα μπουτόν στην κορυφή της βρύσης. 

Μόνιμα ανοικτές παρέμειναν στην Μπούχαλη η βρύση του Σκούφη , η βρύση απέναντι από το σπίτι του Σπύρου Πατσούρα και η βρύση μπροστά στο Νοσοκομείο. Στην είσοδο της Βόνιτσας, μπροστά από το κτήμα Καπότη, παρέμεινε ανοικτή η βρύση του Κουτσοθωμά και τέλος ανοικτή έμεινε η διπλή βρύση της πλατείας. 

Στην συνέχεια του άρθρου θα παραθέσουμε τις τοποθεσίες που υπήρχαν οι βρύσες της Βόνιτσας. Για την συγγραφή του άρθρου, υπήρξε η συνδρομή με τις μνήμες από τους Ιωάννου Νίκανδρο, Μπαλιάγα Ιωάννη, Κούρτη Γεράσιμο, Χελά Γιάννη, Μπακοχρήστο Κώστα και Τσάλη Φρόσω. 

Επίσης πρέπει να ευχαριστήσουμε όλους τους Βονιτσιάνους που συχνάζουν στο ΚΑΠΗ, εκεί που μέσα από συζητήσεις, έχουμε αντλήσει σημαντικές πληροφορίες για θέματα της παλιάς Βόνιτσας. 

Βρύσες, περιοχή Παζαριού. 

Κεντρική βρύση, αυτή της Πλατείας Ανακτορίου. Πάντα ήταν διπλή βρύση και ποτέ δεν τέθηκε μηχανισμός για να κλείνει η ροή του νερού. 

Η βρύση στο Φανάρι της Παραλίας. Ήταν το σημείο που σταματούσαν τα πριάρια από την Κορονησία, ώστε να γεμίσουν τα δοχεία τους με νερό, αφού τότε η επικοινωνία με την Αρτα ήταν δύσκολη αλλά και το νερό της Αρτας δεν ήταν τόσο καλό. Επειδή αυτή η βρύση ήταν στο πιο χαμηλό σημείο της Βόνιτσας, είχε πάντα νερό, έστω και αν είχε προσωρινή διακοπή στο δίκτυο του νερού. 

Λίγο πιο ψηλά και στο ύψος που σήμερα είναι η ALFA BANK υπήρχε μια συστοιχία από ευκαλύπτους και κάτω από αυτή ήταν μια βρύση. Βρύση επίσης είχαμε στον ιδιο τον δρόμο και στο ύψος απέναντι από το κατάστημα του Μπουρσινού (σημερινή περιοχή «περίπτερο Αικατερίνης Γιαννιώτη). Επειδή τότε τα σπίτια της Βόνιτσας έφταναν μέχρι το κτήμα του Κου Βουτσά, η τελευταία βρύση του παζαριού ήταν ακριβώς στο πίσω μέρος από το κτήμα Βουτσά, εκεί που σήμερα είναι το σπίτι του Βασίλη Τρανουλίδη. 

Όπως αναφέραμε στην αρχή του άρθρου, στην είσοδο της Βόνιτσας, από νότιο δυτικά, είχαμε την βρύση του Κουτσοθωμά, μια υπέροχη πέτρινη βρύση, με κτίσμα που είχε ύψος δύο μέτρα περίπου. 

Ας ξαναγυρίζουμε πάλι στην παραλία του παζαριού για να πάρουμε μια άλλη διαδρομή για να δούμε τις εκεί βρύσες. Αρχίζουμε με την βρύση στην πίσω γωνία του σημερινού σπιτιού του Μπαρμπάτση (απέναντι από την οικία Αντωνίου Ζορμπά). Στην περιοχή που σήμερα υπάρχει μια μικρή πλατεία, μπροστά από από την οικία Παπακώτση, είχαμε μια βρύση για να συναντήσουμε την επόμενη κάτω από τον πλάτανο στο σπίτι του Πουρνάρα. Σημειώνουμε ότι αυτό το αρχοντικό κτίστηκε από την οικογένεια Γρίβα και μετά αγοράστηκε από τον δικηγόρο Πουρνάρα. Σήμερα είναι ιδιοκτησίας Γράψα. 

Συνεχίζοντας την διαδρομή θα συναντήσουμε την βρύση μπροστά στου Ν. Αποστολόπουλου . Στα όρια παζαριού-κόκκινου έχουμε την εκκλησία του Αγίου Νικολάου, με βρύση στην μάντρα της εκκλησίας . 

Αφήσαμε στην περιοχή του παζαριού μια βρύση πίσω από την Νυκτερίδα, την σημερινή πλατεία Σακελαροπούλου. Ηταν μπροστά στα Φερεντινέϊακα δίπλα από το σπίτι της Ζωής Κρανιώτη. Σε αυτή την βρύση μικρά παιδιά βρεχόμασταν το καλοκαίρι, καλές αναμνήσεις με τον συμμαθητή και φίλο μου Τσιπερίπο, τον Τάκη Φερεντίνο. 

Ας ξαναγυρίσουμε κάτω στην παραλία για να πάρουμε μια άλλη διαδρομή με βρύσες. Εκεί που σήμερα είναι η καφετέρια του Σόλωνα , ήταν το αρχοντικό του Μπακογιώργου. Δίπλα από το αρχοντικό ήταν μια μεγάλη πέτρινη βρύση. Στην ίδια γειτονιά είχαμε και μια άλλη βρύση , ήταν στο στενό πίσω από τον φούρνο του Μπαλντούμα, σημερινή θέση απέναντι από το σπίτι της Λίτσας και Σούλας Σφαέλου. 

Περιοχή Κόκκινου 

Αρχίζουμε από ψηλά στο κάστρο. Εκεί που σήμερα είναι το σπίτι του Σπύρου Καραούλη, είχαμε την μεγαλύτερη σε υψόμετρο βρύση. Η αμέσως επόμενη σε υψόμετρο ήταν στου Λιάκου-Κουτουρίνη και άλλη μια μπροστά στο σπίτι του αείμνηστου προέδρου της Κοινότητας Βονίτσης , του Κατσικογιάννη. Κατεβαίνοντας τον δρόμο προς τα κάτω και συναντώντας την πλατεία Αγίου Παντελεήμωνα, βρίσκαμε στην μάντρα που στήριζε τον κατηφορικό δρόμο, μια μεγάλη βρύση. Σε αυτή την βρύση , πάγωναν τις μπύρες, στο πανηγύρι του Αγίου. 

Ο Κόκκινος είχε ακόμα μια βρύση, μπροστά από το σπίτι της οικογένειας Χρηστιά. Τελευταία προς την έξοδο της Βόνιτσας, συναντούσαμε μια βρύση στα σπίτια Ξάρχη.  

Περιοχή Νεοχώρι (Αγιος Δημήτριος) 

Ξεκινώντας από το Ηρώον προς τον Αγιο Δημήτριο, στα δεξιά μας πίναμε νερό και πλενόμασταν από το αλάτι της θάλασσας, από μια βρύση, στην μάντρα των Δριβαίων, εκεί που σήμερα έχει γίνει η οικία της Κας Παπαγιάννη. 

Συναντώντας το σπίτι της Ευτυχίας Χελά, είχαμε την δεύτερη βρύση και ακριβώς στην σημερινή πλατεία του Αγίου Δημητρίου, προς το αρχοντικό των Ζερβαίων (σημερινή ιδιοκτησία του Ιωάννη Ζέρβα) θα συναντούσαμε την τρίτη βρύση. 

Ενδιάμεσα είχαμε και μια βρύση στα σπίτια της οικογένειας Κουρεμένου και πιο κάτω μια άλλη εκεί που σήμερα είναι οι ιδιοκτησίες Προδρομίτη Χαιδάκη. 

Περιοχή Μπούχαλη. 

Θα αρχίσουμε από το Νοσοκομείο. Η βρύση μπροστά από το Νοσοκομείο μπορεί πάντα να ήταν η ονομαστή αφού ήταν στον κεντρικό δρόμο, αλλά δεν μπορεί να είχε σχέση με την μεγάλη «Ελληνική Βρύση» που αναφέρεται η ύπαρξή της στα Νοτάρια της περιόδου 1700-1800 (Βλέπε Β’ τόμο Ιστορικά κείμενα Βόνιτσας, του Καθηγητή Νικόλα Βερνίκου)., 

Η «Ελληνική Βρύση» πρέπει να ήταν πιο κοντά στους Αγίους Αποστόλους, να είχε αρχαία κατασκευή από μάρμαρο και η τροφοδοσία της να γίνονταν από το ίδιο πήλινο κανάλι που έφτανε δίπλα από το Ξενοδοχείο Βόνιτσα των αδελφών Ιωάννου. 

Παίρνοντας τον δρόμο για το εσωτερικό της Μπούχαλης συναντούσαμε την βρύση μπροστά από το σπίτι του Τάκη Μασούρα και μια άλλη απέναντι από το σπίτι του Σπύρου Πατσούρα. Τελευταία στην οικισμένη Μπούχαλη ήταν αυτή στις Τσιτσιφιές. Συνεχίζοντας τον δρόμο σε μη κατοικημένη περιοχή είχαμε την βρύση του Σκούφη. 

Ας γυρίζουμε τώρα προς τα κάτω, από άλλη διαδρομή και πάντα στην Μπούχαλη. Εκεί που σήμερα έχει σπίτι η συμμαθήτρια μου , η Σταθούλα Μερεσιώτη, υπήρχε βρύση και συνεχίζοντας την διαδρομή θα βρίσκαμε άλλη μια πρίν το σπίτι του Παντελή Αποστολάκη. 

Αφήσαμε την βρύση του Δημοτικού σχολείου Βόνιτσας τελευταία. Για να μην αναμοχλεύσουμε τα παιδικά πάθη «παζαριώτες –Μπουχαλιώτες» και σε ποίον ανήκει το σχολείο, εμείς θα αναφέρουμε την βρύση του Δημοτικού, στο μέσο, στα όρια του παζαριού Μπούχαλης. Η Φώτο που βλέπουμε εμφανίζει την βρύση αλλά το κύριο θέμα της ήταν οι συχνές πλημμύρες που γίνονταν στο χώρο του >Δημοτικού σχολείου Βόνιτσας. 

Η φωτογραφία αυτή τραβήχτηκε με ενέργειες του Γεωργίου Δέλλα, σήμερα Αρχιμανδρίτη, και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Ακρόπολη» με τεράστιο τίτλο «Δεν είναι λίμνη , δεν είναι Βάλτος, είναι το Δημοτικό Σχολείο Βόνιτσας». Άμεσα άρχισαν τα έργα και δεν επαναλήφθηκαν τέτοιες σκηνές. 

Κλείνοντας το άρθρο πρέπει να επισημάνουμε ότι αν έχουμε ξεχάσει κάποια κοινοτική βρύση, η βοήθειά σας θα είναι πολύτιμη, ώστε να συμπληρώσουμε την ενότητα ΒΡΥΣΕΣ ΒΟΝΙΤΣΑΣ με πληροφορίες αλλά και φωτογραφίες. 

Θα συνεχίζουμε σε άλλο άρθρο με την ενότητα «δίκτυο Κορπής και πηγάδια Βόνιτσας» 

ΕΝΕΤΙΚΗ ΒΟΝΙΤΣΑ 1684-1797

ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ ΑΚΑΡΝΑΝΩΝ

Σύλλογος Έρευνας και Πολιτισμού

Βόνιτσα ΤΚ 30002

Μάιος του 2013

ΝΤΙΝΟΣ Στυλιανός
Αντιπρόεδρος της ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑΣ ΑΚΑΡΝΑΝΩΝ