ΜΗΤΕΡΑ-ΘΕΟΤΟΚΟΣ-ΠΑΝΑΓΙΑ

ΓΡΑΦΕΙ Ο: Κώστας Θ.Τριαντακωνσταντής ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ

Ο Αύγουστος έχει ιδιαίτερη θέση στις καρδιές των πιστών. Γιορτάζει η Παναγία. Εκατοντάδες εκκλησίες και εξωκκλήσια διάσπαρτα στη χώρα ζωντανεύουν καθώς αναδεικνύονται σε χώρους λατρείας , προσκυνήματος, γιορτής και πανηγυριού. Εκκλησίες που αποπνέουν μεγαλοπρέπεια  αλλά και ιεροσύνη κατακλύζονται από πιστούς κάθε φορά που γιορτάζει η Παναγία. Όπως και οι μικροί ναοί και τα μοναστήρια που η λαϊκή , σοφή διαρρύθμιση έχει κάνει τους απέριττους χώρους τους να αποπνέουν ηρεμία, γαλήνη και ασφάλεια.

Αυτήν την απλή , θνητή Μαρία που ως Θεοτόκος καθίσταται και Παναγία ή Υπεραγία , τιμά με ιδιαίτερη κατάνυξη και αγάπη ο ελληνικός ορθόδοξος χριστιανισμός.

Στη συνείδηση της Ορθοδόξου Εκκλησίας η Παρθένος Μαρία κατέχει ιδιαίτερη και ξεχωριστή θέση, που είναι καρπός άδολης και καρδιακής αγάπης του λαού του Θεού προς το πρόσωπό της. Η θέση αυτή δεν την αυτονομεί, δεν την εξυψώνει υπερβολικά και ανάρμοστα, προκαλώντας εσωτερικές αμφιβολίες και αντεγκλήσεις, αλλά την καθιστά αυτή που ακριβώς είναι, σε σχέση πάντα με τον Ιησού Χριστό, τον Υιό και Θεό της. Γι’ αυτό «η τιμή που δείχνουμε στην Θεοτόκο όχι μόνο δε μειώνει την λατρεία μας προς τον Θεό, αλλά, ακριβώς, έχει το αντίθετο αποτέλεσμα: όσο περισσότερο τιμούμε τη Θεοτόκο, τόσο περισσότερο συνειδητοποιούμε τη μεγαλειότητα του Υιού της, επειδή τιμούμε τη Μητέρα ακριβώς λόγω του Υιού» .

Η Ορθόδοξη Θεολογία, λοιπόν, έρχεται να συνεχίσει και να εμπλουτίσει την Ορθόδοξη παράδοση, μια παράδοση που, το ένα και μοναδικό πρόσωπο της Υπεραγίας Θεοτόκου, το πολλαπλασιάζει και το μετασχηματίζει, αποδίδει σ’ αυτό ονόματα και ιδιότητες, ανάλογα με την ιστορία, τα ήθη και τα έθιμα κάθε περιοχής, χωρίς να καταστρέφει, όμως, ούτε στιγμή τη μοναδικότητά του. Και ενώ θα περίμενε κανείς αυτή η πολυδιάσπαση του προσώπου, από την Μεγαλόχαρη στην Εικοσιφοίνισσα, από την Ξενιά στη Χοζοβιώτισσα, από την Γλυκοφιλούσα στην Γοργοϋπήκοο, από την Σουμελά στην Ελευθερώτρια κ.ο.κ. να προκαλεί σύγχυση, εντούτοις, αποκαλύπτει την χωρίς μέτρο αγάπη των πιστών, τον ασίγαστο και διαχρονικό πόθο των παιδιών να δουν και να μιλήσουν στη Μητέρα τους, σύμφωνα με τις προσωπικές τους ανάγκες, προϋποθέσεις και ιδιαιτερότητες.

H Θεολογική συνείδηση και εμπειρία, όπως διαμορφώθηκε Συνοδικά στους αιώνες, μέσα από τον πλούτο της γνώσης και της σοφίας των Αγίων Πατέρων, έρχεται να δογματίσει για την Μαρία και να την εγκαταστήσει στην καθημερινή ζωή της Εκκλησίας

ως Μητέρα, ως Θεοτόκο και ως Παναγία.

Η Μαρία κατέκτησε την Μητρική ιδιότητα και αναγνώριση γιατί αναδέχθηκε την εξωπραγματική, για τα ανθρώπινα μέτρα, αποστολή να γίνει το σκεύος της εκλογής, το δοχείο της Χάριτος, διά του οποίου τέθηκε σε εφαρμογή το σχέδιο της Θείας Οικονομίας. Ήταν το πρόσωπο εκείνο που επικέντρωνε πάνω του όλα τα χαρίσματα και τις ιδιαίτερες προϋποθέσεις, για να φέρει στους φθαρτούς και θνητούς κόλπους της τον Άχρονο, να κυοφορήσει τον Αχώρητο, να γεννήσει τον Θεάνθρωπο. Υπήρξε το πρόσωπο «κλειδί» στην ανθρώπινη ιστορία, που έβγαλε ασπροπρόσωπο το ανθρώπινο γένος και, με την έμφυτη ταπείνωση, την ευλογημένη υπακοή, τη θαυμαστή αγνότητα, την άδολη παιδικότητα, έγινε η Μητέρα του Εξανθρωπίσαντος Ιησού, δίνοντας στον πληγιασμένο από την αμαρτία άνθρωπο το δώρο της ελπίδας, της λύτρωσης και της σωτηρίας. Την ίδια στιγμή έγινε η μόνη και αληθινή μητέρα όλων των ανθρώπων, εκείνη που μετουσιώνει διαρκώς τις ελπίδες και τους πόθους του ανθρωπίνου γένους, εκείνη που λειτουργεί ως μεσολαβητής και πρεσβευτής των ανθρωπίνων δεήσεων και παρακλήσεων, «η μεταβολή των θλιμμένων, η απαλλαγή των ασθενούντων, η προστάτις των αδικουμένων, των πενομένων η τροφή, ξένων η παράκλησις και βακτηρία τυφλών, καταπονουμένων σκέπη και και ορφανών βοηθός…»  

Η Μαρία είναι Θεοτόκος, γιατί δεν γέννησε άνθρωπο κοινό, φθαρτό, κτιστό και θνητό. Δεν γέννησε έναν από τους μεγάλους μύστες της ανθρωπότητας, όπως ομολογούν άλλες θρησκείες και δοξασίες, δεν γέννησε έναν κορυφαίο Προφήτη και Διδάσκαλο σαν και πολλούς άλλους που έκαναν την εμφάνισή τους στην ιστορία, αλλά γέννησε «Χριστόν, τον Υιόν του Θεού τον Μονογενή, τον εκ του Πατρός γεννηθέντα προ πάντων των αιώνων». Γέννησε Χριστόν, Παθόντα, Σταυρωθέντα και ενδόξως Αναστάντα. Η βασική αυτή δογματική αλήθεια της Ορθοδόξου Εκκλησίας, πολεμήθηκε συστηματικά στη διάρκεια και εξέλιξη της Χριστιανικής ιστορίας, αλλά και παραποιήθηκε μέσα στους κόλπους και αυτής της Χριστιανικής Εκκλησίας, όπου άλλες Ομολογίες ανυψώνουν την Μαρία υπερβαλλόντως και αυθαιρέτως, αποδίδοντας στο πρόσωπό της ιδιότητες που δεν έχει και άλλες την υποβιβάζουν, απογυμνώνοντάς την από την βασική της ιδιότητα, αυτήν της Θεοτόκου.

Η ιδιότητα της Μαρίας ως Θεοτόκου την καθιστά αυτοδικαίως και Παναγία ή Υπεραγία, δηλ. πάνω από όλους τους Αγίους, τους Οσίους, τους Μάρτυρες και Ομολογητές της Εκκλησίας μας. Στην αγιότητα δεν ξεχωρίζουν ούτε οι Δώδεκα Απόστολοι, ούτε ο Τίμιος Πρόδρομος, που στάθηκε, κατά τον λόγο του Χριστού, «ο εν γεννητοίς γυναικών μείζων». Αλλά, όπως γλαφυρά περιγράφει ο γνήσιος Έλληνας και Ορθόδοξος λογοτέχνης Φώτης Κόντογλου, «Εσύ Θεοτόκε, τιμήθηκες περισσότερον από όλους και αξιώθηκες να δανείσεις σάρκα από την σάρκα σου εις τον Υιόν του Θεού και διά τούτο εξαιρέτως λέγεσαι Παναγία και Υπεραγία και, παρότι είσαι άνθρωπος γεννημένος από ανθρώπους, είσαι, όμως, κατά τα λόγια του αγγέλου “τιμιωτέρα των Χερουβίμ και ενδοξωτέρα ασυγκρίτως των Σεραφείμ”»

Από το πλήθος των αρετών της Παναγίας ξεχωρίζουν για τη λαμπρότητα τους τρία ανώτερα ηθικά χαρίσματα.

       Το πρώτο είναι η αγνότητα. «Αγνείας θησαύρισμα» την ονομάζει η ιερή υμνογραφία μας. Πράγματι, όπως ένα κατάλευκο κρίνο, άνθισε στην ταπεινή γωνιά της Ναζαρέτ και σκόρπισε την ευωδία του σε γενεές γενεών.

Αυτή έγινε το πρότυπο της καλής και σεμνής γυναικός. Ανεδείχθη το στήριγμα όλων των μητέρων και των συζύγων και των παρθένων, πού αγωνίζονται να μείνουν πιστές στις παραδόσεις της φυλής μας, έναντι των όσων επιτάσσει σήμερα ο ψευτοπολιτισμός.

       Ένα δεύτερο ανεκτίμητο χάρισμα Της, είναι η ταπείνωση. Xωρίς τον παραμικρό εγωισμό δέχθηκε τότε το αρχαγγελικό μήνυμα για τη λύτρωση του ανθρώπινου γένους. Υπεκλήθη ενώπιον της θείας βουλής και έγινε «Χερουβικός θρόνος», ενώ συγχρόνως έλεγε «ιδού η δούλη Κυρίου». Η μεγάλη αυτή στιγμή δεν την αποπροσανατόλισε, στάθηκε μπροστά στο γεγονός με σεβασμό και θαυμασμό. Αργότερα ακολούθησε τον Χριστό στο κηρυκτικό έργο Του και δοκίμασε το ποτήρι του σταυρικού θανάτου του μονάκριβου παιδιού Της.

       Έγινε υπόδειγμα Mητέρας καθώς κλήθηκε να φέρει με γενναιότητα ως το τέλος την θεία Της αποστολή.

       Το τρίτο από τα σπουδαία χαρίσματα Της είναι η υπομονή, η τόσο άγνωστη σήμερα σε πολλούς. Δοκίμασε πόνους και θλίψεις όσο καμιά άλλη γυναίκα σ’ αυτόν τον πλανήτη. Από την αρχή ως το τέλος η ζωή της Παναγίας είναι μια συνεχιζόμενη υπομονή. Αντιμετώπισε και φτώχεια και στερήσεις. Αμέτρητες οι δοκιμασίες της καθημερινής ζωής, πικρά τα σχόλια και όμως δεν λύγισε, πάντα υπηρετούσε τον Θεό χωρίς τους γογγυσμούς πού εξουθενώνουν.

Η  Παναγία διδάσκει με το παράδειγμα της κάθε σύγχρονη γυναίκα, πού πνίγεται κυριολεκτικά μέσα στο καθημερινό άγχος. Φρονηματίζει κάθε έναν που βρίσκεται αντιμέτωπος με τις δυσκολίες της ζωής και αναγκάζεται να γίνει λιποτάκτης των καθηκόντων και των υποχρεώσεών του, είτε σαν άτομο είτε σαν μέλος της κοινωνίας πού ζούμε.

        Δικαιολογημένα και πάλι, μετά του Χορού των Αγίων Αποστόλων, πανηγυρικά εορτάζουμε την Κοίμηση Της, απ' άκρου εις άκρον της ελληνικής γης και όπου Ορθοδοξία. Ανέρχεται και πάλι η Παναγία στους Ουρανούς για να μεσιτεύσει στον Υιό Της και Θεό μας για τη λύτρωση μας. Φθάνει στο Θρόνο τού Υιού της για να ζητήσει το έλεός Του για το 'Έθνος μας, καθώς διέρχεται τους τελευταίους καιρούς ανάμεσα σε πολλές παγίδες.

Αυτό το μοναδικό πρόσωπο τιμούμε και γιορτάζουμε τον Δεκαπενταύγουστο. Στις Εκκλησιές και στα Μοναστήρια της χτυπά η καρδιά όλων ημών των Ορθοδόξων Ελλήνων. Στην εικόνα της κατατίθενται οι πόνοι, οι καημοί και τα βάσανά μας έχοντας βεβαία την ελπίδα της αγάπης και της μεσιτείας της.

 Η ΥΠΕΡΑΓΙΑ ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΑΣ ΓΙΝΕΙ ΦΑΡΟΣ ΚΑΙ ΟΔΗΓΟΣ ΟΛΩΝ ΜΑΣ. ΣΤΗΡΙΓΜΑ ΚΑΙ ΕΛΠΙΔΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΩΝ ΜΑΣ ΣΕ ΑΥΤΟΥΣ ΤΟΥΣ ΔΥΣΚΟΛΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ.

                                            ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ